Učešće na PIT Adria Summit-u 2022 uzela je i kompanija tipteh iz Sarajeva. Nadir Durmić, inžinjer elektotehnike i direktor kompanije iskoristio je priliku da govori na temu inovativnih metoda i programa za praćenje efikasnosti, zastoja i kvaliteta u proizvodnji.
Jeste li čuli za pojam “piramida automatizacije”? Ovaj pojam datira još iz 1995. godine a označava preporuke, odnosno standard kako jedna proizvodnja treba da izgleda i kako različiti nivoi unutar same proizvodnje treba da komuniciraju jedni sa drugim.
Piramida automatizacije sadrži 5 različitih nivoa.
Prvi nivo piramide automatizacije naziva se Field, a podrazumijeva senzore, motore, aktuatore i ostalu opremu koja se može koristiti za detekciju. Drugi nivo naziva se Control, a podrazumijeva kontrolere različitih vrsta (mikrokontrolere, PLC,…) koji služe za upravljanje komponenti procesa. Treći nivo komunicira sa drugim nivoom, uzima informacije sa svih kontrolera, obrađuje ih i nudi potpunu kontrolu nad procesom, a naziva se Supervisory.
Kako je Tipteh implementirao ove nivoe kroz custom made mašinu za kompaniju Maxon Motor iz Švicarske, lidera u proizvodnji visokopreciznih motornih sistema?
Field nivo – taster, motor, kamera, dozator, pneumatika, različite vrste senzora, različite vrste aktuatora. Kontroleri rade analizu prikupljenih podataka sa Filed nivoa (npr. na osnovu slike koju je kamera zabilježila analiziraju da li je komad dobar ili nije). Treći level u ovom slučaju je glavni mikrokontroler koji uzima sve informacije sa svih kontrolera i upotpunosti kontroliše proces.
Četvrti nivo piramide optimizacije naziva se Planning i na ovom nivou nalaze se MES (Manufacturing Execution System) softveri, dok je peti, krovni, nivo Management.
U BiH 22% kompanije ima MES softver, na Zapadu ovo je standard. I nije pitanje da li nam treba MES softver, jer naša konkurencija to već ima.
Koje su tri glavne značajke MES softvera?
- Real time praćenje svih proizvodnih linija, mašina, radnika, radnih naloga. Real time praćenje proizvodnje omogućit će podatke o tome koji proizvod se radi na kojoj mašini, koji operater opslužuje mašinu, sa kojom efikasnošću operater radi, koliko je koja mašina bila u zastoju, koliko traje neki radni nalog, koliko ćemo kasniti, …
- Sljedivost – za svaki proizvedeni komad se zna na kojoj je mašini proizveden, u koje vrijeme, sa kojim procesnim parametrima, …
- Performans monitoring – iskustva pokazuju da se samo implementacijom MES softvera efikasnost proizvodnje poveća za 7% – 14% (samo zbog činjenice da postoji neki softver koji prati sve podatke, koji nema dušu)
Dobar MES softver ponudit će i planiranje radnih naloga, uzimajući u obzir sveobuhvatno stanje. Pa će tako npr. za radni nalog koji kasni prikazati planirano vrijeme realizacije i predviđeno vrijeme realizacije sa navođenjem razloga kašnjenja. Dobar MES softver ima digitalne upute prilikom zamjene alata, održavanja, setupa mašine. Dobar MES softver ima praćenje svih parametara dobrih i loših komada. Dobar MES softver ima praćenje svih zastoja po mašini, po operateru, po artiklu, po vrsti zastoja.
MES softver može da bude veoma komplikovan, ali i veoma jednostavan. Zato je Tipteh prije 3 godine počeo da radi na razvoju MES softvera. Danas, Tipteh-ov MES softver nosi naziv tipteh IOT platform i ima 4 različite značajke: MES, OEE (Overall Equipment Effectiveness), EMS (Energy Management System), SM (Smart Machine). Svaki od softvera se može uzeti pojedinačno, a razvijeni su od strane ljudi iz proizvodnje, ljudi sa terena koji se svakodnevno susreću sa svim “bolestima proizvodnih pogona”.
Tipteh i dalje radi ono što je radio – distribuciju i inžinjering, samo proširuje djelovanje na polje softvera za praćenje.
